ам (ан) i

  1. хүн амьтны уруулын завсрахи сүв; том ам; муруй ам;

  2. хүн амьтны хушуу уруулын завсрахи, багалзуур хүртлэх хөндий; ангайх амтай, залгих хоолойгүй о н ь с о г о; алтан дөрвөн туурай нь гялалзаж, аман дотроо цагаан соёо цухалзуулан ... (хурдан морины цолоос); шувууны ам; амаа зайлах; аман дотор; аман дотроо үглэв; амандаа орсон аөхийг хэлээрээ түлхэн гаргах з ү й р;

    • ам гэмтэх, ам домтох (хүүхдийн аман дотор яр гардаг өвчин тохиох);
    • ам хатах (ам хуурай болох);
    • ам цангах (унд хүсэх); чонын амнаас гарч барсын аманд орох з ү й р.;
    • ам заваарах (шүлс налдааран аман дотор аягүй болох);
    • ам жишлэх (цангасан амьтны өчүүхэн юм уухыг);
    • ам захиа (амаар уламжлан хэлүүлсэн үг);
    • ам зөөлөн (а. морь малын ам татах залахад ялгуум эелдэг; б.хүний үг ялгуум аятай);
    • амаа мэдэхгүй (морь малын хазаарт дасаагүй);
    • ам зөрөх (хоёр хүний хэлсэн үг хоорондоо үл тохирох);
    • ам зөвшөөх (бичгээр биш амаар ярилцан тохирох);
    • ам задгай (үзсэн, сонссон бүхнээ хамаагүй илрүүлэн ярьдаг);
    • ам дордойх (садан төрлийн хүмүүсийн хоорондоо бага зэрэг хэрэлдэж муудалцах; ам дордойвч элэг дордойхгүй х у у ч.);
    • ам дагах (бусдын үгийг зөвшөөрөн хүлээх);
    • ам дагалах (бусдын хэлэлцэхэд хөндлөнгөөс зоримгоор оролцон ярилцах);
    • ам озох (амаараа сорон шавхийтэл үнсэх);
    • ам сул (а. морь малын ам зөөлөн; б. хүний ам задгай чалчаа);
    • ам хагалах (а. эмнэг адуу ма-лыг анх эдлэгээнд сургаж дасгах; б. ам нээх);
    • ам хатуу (а. морь малын хазаартаа ам нь дийлдэхгүй тэмүүлдэг нь; б. хүний үг ухачламтгай ширүүн);
    • ам халах (а. морь малын ам, амгайдаа холгогдон улайх; б. хүний сэтгэл нь хөөрч яриа нь нэмэгдэх; в. баахан халамцаж үг олшрох);
    • ам хүрэх (амсах);
    • ам чагтуун(морины ам дэндүү хатуу);
    • ам зүгшрэх (а. морь малыг унаж сургахад ялгуум эелдэг болж эхлэх; б. хэлэх өгүүлэх үг, унших дуудах бичигт хэл дадаж дасах);
    • ам ихтэй(хир хэмжээнээс хэтэрхий давамгай бардам үгтэй);
    • ам муудах (олны ам ихэвчлэн муулах тийш хандах);
    • ам муруйх (харилцан муудаж хэрэлдэх);
    • ам нийлэх(хүмүүсийн үг өгүүлэл хоорондоо ягштал тохирох);
    • ам сайжрах (юманд олны ам ихэвчлэн магтах тийш хандах);
    • ам сулрах (юманд олны ам баахан муудах);
    • ам нээх (а. зөвлөлдөх ярилцахад анх эхлэн хэлэлцэх; б. бэрхшээж байсан зүйлийг сая гарган хэлэх);
    • ам таглах (а. хариулж болшгүй үгээр хариу тавин дуугүй болгох; б. ор нэрийн төдий зүйлээр аргацаан бөглөж өнгөрүүлэх);
    • ам удаан (дугуй авад үг гаргаж хэлэхгүй);
    • ам түргэн (зан түргэн, юуны урьд үг хэлэлцэх дуртай);
    • ам хавчих (өгүүлэх хэлэлцэхэд сэргэмжлэн үг дуугүй суух);
    • ам хаацайлах (ам хаах);
    • ам хаах (ам таглах);
    • ам улжих (аж төрж чадахгүй, юм элбэг газар очиж амь зуух);
    • аман зууш болох (хүний ичгүурт муу явдал энд тэндгүй тархаж жигшин хэлэлцэх);
    • амаа татах (хэлэхгүй, ярихгүй дугуйхан байх);
    • амаа өгөх (бусдад заавал тэгнэ гэж батлах);
    • ам шүд алдах (ам алдах);
    • ам хүлээх (а. амаар зөвшөөрөх; б. хэлэлцэх зөвшилдөх зэрэгт бусдын ам харах);
    • ам хуурай суухгүй (а. уван цуван үргэлжлэн идэх; б. дугай байдаггүй);
    • ам хурдан (санасан бодсоноо бусдаас урьдчилан хэлэх зантай);
    • ам харах (хүний юү хэлэхийг хүлээх);
    • ам хамхихгүй (хүн амьтны үргэлжид дуугарч байх);
    • ам хамхих (өгүүлэх хэлэлцэх газарт цэнэж үг дуугүй суух);
    • ам хазайх (олны ам баахан муудах);
    • ам хагарах (а. бэрхшээж байсан зүйлийг сая хэлэх; б. олны дотор зовохгүй ярих);
    • аман дээрээ сүрхий, ачир дээр базаахгүй (хэлэх хийх хоёр нь адилгүй);
    • ам ажил хоёр нь зөрөх (их ярьж бага хийх);
    • ам шаах (бурангуйлан тулгах);
    • ам гарах (бардамнан ярих);
    • ам гарздах, ам бузарлах (бусдад найдаж хэлсэн зүйл бүтэхгүй болох);
    • амны гамхи (амаар татах тамхи);
    • амны ус (уух ус);
    • амны зууш болох (бусдад шоовдорлогдон яригдах);
    • амны гарз (хэлээд хэлээд биелэхгүй);
    • амны гийгүүлэгч (үл хамарших гийгүүлэгч);
    • амны заваа гаргах (бага сага юм уух);
    • амны цээр гарах (а. амсахыг цээрлэсэн юмыг амсах; б. гэмшилтэй үг хэлснийхээ учрыг тайлбарлан ярих);
    • ам хагалах (а. хүний бэрхшээн зовнисон хэрэг явдлыг үүсгэн хэлж өгөх; б. эмнэг адуу малыг анх эдлэгээнд сургаж дасгах);
    • амаа жимийх (а. амаа хавчих; б. үг дуугарахгүй суух);
    • амаа барих (а. өнгөрсөн хойно нь гэмших; б. амаа хавчих);
    • ам алдах (тангараглах; ам алдвал барьж болдоггүй, агт алдвал барьж болдог з ү й р);
    • ам асуух (тавлаж асуух);

  1. ш и л ж с э н амсар нүх; уутны ам; бууны ам; тогооны ам; аяганы ам зуух (дөнгөж унд амсах); нүхний ам (нүхний амсар); ам хамар х о р ш.;
  2. ш и л ж с э н өндөр газрын хооронд голын дагуу байх газар; хоёр уулын хооронд байх нам газар; Тарнийн ам; Түнхэлийн ам;
  3. ш и л ж с э н үг, хэл; хэл ам хийх; ам хэл татлах; хэл ам гаргах; амтай хэлтэй хүн; үг хэл гаргах; хэл амаа билүүдэх; үг хэлээ бараад байна билээ; ам хэлээр доромжлох;
  4. ш и л ж с э н өрхийн доторхи хүний тоо; ам бүл олуулан; ам данс нэг (нэг өрхөд тооцогдох); ам хэд вэ?; өрх ам х о р ш.; хүн амын тоо бүртгэл (бүх улсын хүний тоо бүртгэл); ☆ аман хуур (хөгжмийн зэвсэг, амаар үлээх буюу аманд тулган барьж хуурдана, төмөр хулс мэтийн зүйлээр үйлдэнэ); аман зохиол (зохиосон тодорхой эзэнгүй, амаар үүсч уламжлагдан хэлэлцэх зохиол); аман хүзүү (хүзүүний нэгдүгээр үс, толгойн яс, хатан хүзүү хоёрын хоорондох хүзүү); аман хүзүү зангидах (зангилааны нэр, тойрон гурваар гөрсний адил сүлжээлэн уях); ам зом (үйл ажилд завдамгай хөдөлгөөнтэй хүн; тэр чинь ажилд ам зом хүн шүү); ам мөлт ,ам мөлтөс (дөнгөж, урьдхан, ялимгүй жаахан); дөнгөж цагт нь арай хожимдолгүй ам мөлтөс уулзав; ам мөлтөс ирэв; ам мөлтөс дуусчихлаа; ханын ам (монгол гэрийн ханын нийлүүлэн боох уулзвар); нохойн амаар нийлэх (ханын амыг хоёр хоёр буюу гурван үдээртэй уулзраар буруу нийлүүлэх).
    • Я.Цэвэл. Монгол Хэлний Товч Тайлбар Толь
    • П.Оргил: 2009-08-21 14:19:19
    • Г. Золжаргал: 2015-04-13 00:33:10

    Сэтгэгдэл бичихийн тулд логин хийх