хувилахуйн ухааны нэгэн язгуур махбод; шар өнгөтэй төмөрлөг эрдэнийн зүйл; давтагдан сунах чанар үлэмж;
з ү й р л э с э н маш чухаг, ашид хувиршгүй; алтан амь; алтан дэлхий;
бусад үгтэй хамтран;
алтан хушуу (хов, алтан хушуу өргөх);
алтан хушуудах (хов зөөх, ховлох);
алт шарах (мөнгө, зэс зэргийг алтдах, алтаар бүрхэх); алтны дэргэдэх гууль шарлана з ү й р;
алтны орд; алтны уурхай; алтны газар (алт малтаж олох газар) алты нь аваад авдры нь хаях (оньсого);
чих нь алт болог (битгий сонсоосой гэсэн утга);
алтан өлгий (а. алтаар цутгасан ембүү; б. утга зохиолд, төрсөн эх нутгаа энхрийлэн магтах нэр);
алтан өнгө (алт мэт шар өнгө);
алтан тахиа ( а.хятадын тэжээвэр тахиа; б. монгол бичиг сударт нарны ёгт нэр);
алтан ураг (Чингэс хааны угсаа төрлийнхөн);
алтан хонхорь (эртний цагт малгайд унжуулах уртхан бяцхан хонх,хангир жингэр дуугардаг);
алтан хөөрөг (цохивор хөгжмийн зэмсэг, төмөр гуулиар бяцхан бортого мэт үйлддэг, доод амсар тэгш, өндрөөр долоон ямх гаруй, өргөөшөө тэнхлэгээрээ таван ямх шахам, жаазан өлгүүрт дүүжилж модон цохиураар цохиж хөгжимддөг);
тэргүүлсэн алтан хөөрөг (нэг өлгүүрт нэг хөөрөг дүүжилж, хөг эгшиг харилцан өөр өөр бүгд арван хоёр хөөрөг зэрэгцүүлэн тавьж цохьдог хөгжим);
жигдэрсэн алтан хөөрөг (нэг өлгүүрт хэмжээ ижил, нимгэн зузаан ялгаатай арван зургаан хөөрөг дүүжилж цохих хөгжмийн зэмсэг);
алтан хуудас (шарах,ширдэхэд хэрэглэхээр нухмаллаж маш нимгэн болгон дэвтэрлэсэн алт);
алтан хорголж (алтыг нухмаллаж үрэл мэт бөөрөнхийлсөн алт);
алтан цаас (өнгө алт мэт болгосон цаас);
алтан чулуу (алтан өнгө холилдсон нэгэн зүйл чулуу, эмд ордог);
алтан элс (тусгай байдал бүхий элсний нэр, дүр төлөв хэдэн зүйл бий);
алтан утас (а. алтыг шувтран татаж утас мэт нарийн болгосон буюу эсвэл нимгэн алт алтадсан нимгэн зэс мэтийг утсанд ороосны нэр; б. ургамал уул хөдөөд ургадаг алтан утас шиг шилбэтэй шар цэцэгтэй нэгэн зүйл ургамал);
алтан цэцэг у р г а м а л (төрөл хэдэн зүйл бий, эмд ордог);
алтан цэгцүүхэй у р г а м а л (тоорын цэцэг мэт болоод уртхан хэлтэстэй, тоорцогноос нь шар түрүү гарч цэцгийг бүрхэн хучдаг, нэг зүйл цэцэг);
алтан цацаг у р г а м а л (халуун орны нэгэн зүйл ургамлын нэр,эмэнд ордог);
алтан хумхи цэцэг у р г а м а л (ороомог цэцгийн адил хэлтэс дан өнгө улбалзан нүд эрээлжлүүлнэ);
алтан хундага цэцэг у р г а м а л (нэгэн наст ургамал, навч ишинд тэврэн ургадаг,цэцэг улбар шар өнгөтэй, хүйс бяцхан,цэцэглэхдээ дүгрэгхэн хундаганы адил,үр муруй барчгар);
алтан товч у р г а м а л (хээр хөдөөд ургах нэг зүйл өвс)
алтан харгана у р г а м а л (харганын зүйл,хөвд хөдөөлөг, их төлөв уулын хяр ар шил газар ургадаг, өндөр нь нэг метр хүрдэг, салаа цөөн, алтан өнгийн хальстай, цайвар ногоон навчтай, шар цэцэгтэй);
алтан сиймхийлэг цэцэг у р г а м а л (улбар шар өнгөтэй, гялтганам сайхан цэцэг);
алтан ороонго цэцэг у р г а м а л (модонд ороон ургадаг, өндрөөшөө хэд хэдэн хос алд, зэллэн нэг салаанд хэд хэдэн навч гарч, салаа тутам арван хэдэн цэцэг цэцэглэдэг, таван хэлтэстэй томоохон хүйстэй, улбар шар өнгөтэй);
алтан бадам у р г а м а л (өнгө шар, бад хэлбэртэй нэгэн зүйл цэцэг);
алтан бидэр цэцэг у р г а м а л (хэлтэс нь давхцаж бидэр мэт харагдах бяцхан цэцэг, гялбалзсан сайхан улаан өнгөтэй);
алтан бялзуухай цэцэг у р г а м а л (иш нь элсэн өнгөтэй, үслэг навч хажуу хоср этгээддээ хоёр салаа ургасан нь бялзуухайн жигүүр мэт; бут бутаар урган, залгаж цэцэглэх цэцэг);
алтан гагнуур у р г а м а л (хангайн уулархаг газар ургадаг, цэцэг улаан, үндэсний хальс чилгэр, нутгийн ард үндсийг малын шарх бэртэнгэд хэрэглэнэ; булагны эм ч гэж нэрлэдэг)
алтан дусал цэцэг у р г а м а л (хоёр гурван давхар хэлтэстэй, улбар шар цэцэг, навч цэцгэнд нь тунасан шүүдэр шороонд дусвал даруй үндэс ургана);
алтан зул цэцэг у р г а м а л (хар сэвхтэй, цагаан, улаан, шар гурван зүйлийн өнгөтэй, хэд хэдэн хүйс нэгэн дор багтаж сүлжсэн зулын адил цэцэг;сэрүүн цэцгийн навчаас баахан явцуу навчистай);
алтан зүрж у р г а м а л (дорнод Гималайн уулаас гаралтай мөнх ногоон модны жимс; хэлбэр төрх амтат зүржтэй төстэй, хэмжээгээр арай багахан, улбар шар арьстай, амт исгэлэн, анхилуун цагаан цэцэгтэй, урт өргөслөг навчистай);
алтан божирго а м ь т а н (алтан шар, ногоон, үнсэн хөх өнгө хольцолдмол өнгөтэй бялзуухай, яруу дуутай, гэрт тэжээдэг);
алтан цуравдай а м ь т а н (хушуу улаавтархан, өнгө цайвар шар, бидэргүй бялзуухай);
алтан хацар а м ь т а н (хушуу шовхгор, толгой бие моголцог бөөрөнхий, хайрс нарийн, хагадас үлэмж, хүч ихтэй загас, зарим нь алд илүү урт);
алтан хараацай а м ь т а н (уран хараацайгаас том, хушуу ахар, бие цох хар, омруу цагаан, цагаавтархан бидэртэй, жигүүр уртавтар шовх нарийн, нисэх нь хурдан);
алтан зулай а м ь т а н (толгойдоо шар чандартай нэгэн зүйл хун шувуу);
алтан жигүүр а м ь т а н (янз төрх шар алаг дунгартай адилхан, ар улаан жигүүр хар, дундаа нэгэн хэсэг шар чандартай, алт мэт гялбалзах бялзуухай);
алтан загас а м ь т а н (гурван салаа сүүлтэй, их бага адилгүй, зүйл бүрийн өнгө бий; гэрт тэжээн чимэглэл үзэсгэлэн болгодог);
алтан гургалдай а м ь т а н (зонхилох өнгө шар, жигүүрийн өд бараан, нэгэ зүйл дуучин шувуу, эрэгчин эмэгчнээр хамт нисдэг, хоёрдугаар сараас намрыг дуустал жиргэдэг, эрэгчний дуу яруу сонсголтой);
алтан нүдэн бялзуухай а м ь т а н (нүд шар, цэцгий хар, сүүл охор, бие цох хар бор, хүзүү алаг, богшроготой адилхан бялзуухай, эрхийгүй учир модонд сууж чадахгүй);
алтан нүдэт улар а м ь т а н (нэгэн зүйл гургуул,хуй гургуултай адил болоод өрөвлөгт нь тогосных шиг ногоон нүд бий);
алтан мич а м ь т а н (сүүл урт, үс шар, алтан утас мэт гялалзсан үстэйн нэгэн зүйл мич);
алтан гадас з у р х а й (алтан мөнгөн шаргын ордын сүүл талын том од, тэнгэрийн архилгад оршиж, дэлхийн бөмбөрцгийн хойт зүгийг заана);
алтан соёмбо (БНМАУлсын баатар цол шагнагдагсдад олгох медаль)
алтан гадас одон (улс, нийгмийн үйлст гарамгай гавьяа байгуулагсдыг хөхиүлэн шагнах БНМАУлсын нэгэн зүйл одон тэмдэг);
алтан мөнгөн шарга з у р х а й (умард туйлын орой тушаа, Тэнгэрийн гох, Тэнгэрийн багана, Тэнгэрийн идээний гэр орддын хооронд орших долоон одны орд; энэ ордын нэгдүгээр одыг Алтан гадас гэдэг);
алтан мэлхий з у р х а й (Тэнгэрийн өмнөдөд, Хувилгааны ордоос өмнө тийш, Дагалзах дарга, Хувилгааны орд, Тэнгэрийн түлхүүр, Цэрэг тэргүүлэгч, Лаг мэлхий, Энхжингийн шувуу, Өмнөд цэрэг, Тэргүүлэгч орддын хооронд орших таван одны орд).
Хошуу, хушуу хоёрын аль нь зөв юм бэ?
Тайлбартай холбоотойГ.Мөнхбаяр
2012-10-22 01:45:32