алдах

  1. барьж байсан юмыг осолдож унагаах; гартаа барьж явсан ташуураа алдав;
  2. барьж, торгож, тогтоож байсан юмыг чадалгүй сул болгох; уурга алдах;
  3. авч байлгаж байж чадахгүй болох; сууриа алдах; морио алдаж орхив;
  4. байвал зохих ямар нэг байдал үгүй болох; зүс алдах (өнгө зүс гутаж муудах); сойлго алдах (сойвол зохих хугацаанд хүрч эс чадах); өнгө алдах (жинхэнэ өнгө дүр нь үгүй болох); хүч алдах (чадал эрч муудах); хэмжээ алдах (буруу хэмжих);
  5. бие махбодын ялгадас цаг бусаар гарах; шээс алдах; чацга алдах; хөлс алдах (а. хөлс маш ихээр асгаран гарах; б. хөлс сэвж гэм эмгэг тохиох);
  6. байсан юм, үгүй болон завхрах; хулгайд алдах;
  7. худалдаа, үйлдвэр, түүнчлэн мөрийтэй наадах зэрэг ашиг ээрэх зүйл гарз хохирол болох; ашиг алдах; тоглоомд алдах; бэл алдах (худалдаа наймаанд хөрөнгө мөнгөө хохирох);
  8. ямар нэг учраас гэнэт гарах дуу аялгуу; дуу алдах (баярлах сочих зэрэгт гэнэт чанга дуугарах);
  9. шидэх, харвах, буудах зэрэгт үл онох; калибраар буудаад алдаж орхижээ;
  10. үл болох юмыг осолдон хийчих; буу алдах (осолдон буу дуугаргах); гал алдах (а. галыг хамгаалан чадахгүй гэнэт түймэр шатахад хүрэх; б. түлшээр тасарч галлаж чадахгүй болох); түймэр алдах (осолдож гал шатахад хүргэх, гарсан түймрийг унтрааж чадахгүй өрөвсхийх);
  11. эндэж буруудах, ташаарах; алдаа алдах;
  12. туслах үйл үгийн чанартай бөгөөд завдах, шахах барах, үйлдэх гэдэг утгыг хадгалана; уйлан алдах; барин алдах;
  13. бусад хэллэгт гарах нь:

  • ам алдах (а. амаар зөвшөөрөх; ам алдвал барьж болдоггүй, агт алдвал барьж болдог з ү й р; б. тангараглах);
  • ажлаа алдах (үр ашиггүй ажил оролдох, дэмий цаг өнгөрүүлэх);
  • аргаа алдах (хэрхэх аргаа олохгүй, ямар ч арга байхгүй, арга тасрах, гайхшаа барах);
  • ая алдах (сэтгэлд зохисгүйдэж зан ааш хувирах);
  • барьц алдах (итгэж түших газаргүй болох, барил алдах ч гэнэ);
  • баримжаа алдах (баримталбал зохих зүйлээс зөрчих хазайх);
  • гам алдах (биед тогтоосон дагавал зохих журмыг эс биелүүлэх);
  • гол алдах (үйл ажилд баримталбал зохих баримжаа чиглэл алдах);
  • дуулж алдах (байдаг чадлаараа дуулах);
  • замбараа алдах (эх зах, эмх цэцгүй болох);
  • ёс алдах (хэв журмаас гаж буруугаар явах);
  • зүрх алдах (айж эмээн үл зориглох);
  • инээд алдах (гэнэт инээх);
  • мөр алдах (мөшгөх замгүй болох);
  • нүд алдах (олон буюу их юмны бараанд тодорхой олж харахгүй болох);
  • тоо алдах (тоолж баршгүй);
  • өдөж алдах (зориуд зүгээр суулгахгүй оролдох);
  • санаа алдах (шүүрс алдах);
  • санамж алдах, сэрэмж алдах (бодож болгоомжлохгүй осолдох);
  • шүүрс алдах (зовиних, гэмших мэтэд амьгалыг урт авах);
  • тав алдах, тух алдах (тохигүй байх);
  • томоо алдах (томоотой хүн томоогүй байдал гаргах);
  • тэмцэж алдах (үйл ажилд хүчлэн мэрийж тэмцэх);
  • уйлаг алдах (а. хайрлан харамсах; өөрөө өгчөөд хойноос нь уйлаг алдах юу байх вэ? б. царай алдах);
  • уулга алдах (балэнчээр аашлах);
  • ухаан алдах (а. ухаан балардан муужрах; б. юмыг үзэх сонирхох зэрэгт машид баярлах);
  • амь алдах (амь бусних);
  • үзэж алдах, үзэлцэж алдах (а. үйл ажилд мэрийн чармайх; б. хүчлэн маргаж тэмцэлхийлэх);
  • хээгээ алдах (ичих зовохоо болих);
  • царай алдах (а. өнгө зүс гутаж муудах; б. хяраг аминч зан байдал гаргах);
  • цус алдах (цус гэнэт их гоожих);
  • чанараа алдах (ямар нэгэн шалтгаанаар юмны яс чанар урдахь байдлаасаа доройтох);
  • чиг алдах (зүй зарчим, гол шугамаас гажиж хазайх);
  • эх захаа алдах (дээр дор, ах захын ялгаа ёсыг үл хайхрах);
  • алийгаа алдах (яах ч учраа олохгүй болох);
  • мөрий алдах (бооцоолж наадахад хожигдсон нь хожсондоо бооц өгөх);
  • сахилга алдах (журамлан дагаж явбал зохих зүй зарчмаас зөрчиж буруудах);
  • тамир алдах, тэнхээ алдах (хүчин чадал буурч доройтох);
  • нойр алдах (унтаж үл чадах);
  • мэдээ алдах (мэдрэл нь үгүй болох);
  • итгэл алдах (найдсан хүсэл үл бүтэх, итгэмжгүй болох);
  • цаг алдах (а. ажиллах цагийг гарздах; б. үйл ажлын зохистой үеийг үргүй өнгөрүүлэх);
  • хөл алдах (а. усанд хөл газар хүрэхгүй болох; б. худалдаа наймаа хийхдээ хөрөнгөө хохирч сүйрэх; в. их буюу олон юмны дотор орж аль учраа олохгүй болох; г. жагсаж хөл нийлүүлэн явахад хөлөө сольж гишгэх);
  • үг алдах (бусдад хожим гэмшилтэй өө сэвтэй үг санамсаргүй хэлчих);

  1. үйлт нэрийн ирээдүй цагийн төлөвт үгтэй хоршиж захирах хүсэхийн төлөвөөр үл тоомсорлох санаа илэрхийлнэ; ном үзэхээ алд; гүйхээ алд; алдаж онох (сайн муу ээлжлэх).
    • Я.Цэвэл. Монгол Хэлний Товч Тайлбар Толь
    • П.Оргил: 2009-08-20 15:55:57
    • П.Оргил: 2015-04-13 00:31:54

    Сэтгэгдэл бичихийн тулд логин хийх